Калі адбыўся пуск Светлагорскай ЦЭЦ?

Пуск Светлагорскай цеплавой электрацэнтралі (Васілевіцкай ДРЭС) адбыўся 30 верасня 1958 года.

Па камандзе дырэктара Светлагорскай ЦЭЦ (у мінулым Васілевіцкай ДРЭС) Аляксандра Завадскага начальнік змены В. Мядзведзеў у 11 гадзін 30 хвілін уключыў у сетку першы блок электрастанцыі магутнасцю 50 мегават (МВт) [1]. Першымі спажыўцамі электрычнасці сталі прамысловыя прадпрыемствы, калгасы і саўгасы Гомелынчыны. У гэты дзень гарадскі пасёлак Шацілкі праславіўся на ўвесь СССР. Каб стаць сведкамі гістарычнай падзеі, у Шацілкі прыехалі старшыня Рады Міністраў БССР Н. Аўхімовіч, першы сакратар Гомельскага абкама КПБ I. Палякоў, начальнік Кіравання энергетыкі РНГ БССР Я. Батвіннік.

4 кастрычніка 1958 года ў Шацілках адбыўся ўрачысты мітынг, прысвечаны здачыўэксплуатацыю першай чаргі электрастанцыі, на які сабраліся тысячы жыхароў раёну [2].

Мэтазгоднасць будаўніцтва электрастанцыі ля Шацілак Парыцкага раёну (зараз горад Светла­горск — раённы цэнтр Гомельскай вобласці) была выказана спецыялістамі Ленгіпраторфа ў 1940 годзе. Яны разлічылі, што працаваць яна будзе на торфе. Работнікі ленінградскага інстытута “Цеплаэлектрапраект” выканалі разбіўку пляцоўкі будучай ДРЭС на мясцовасці. Будаўніцтву электрастанцыі перашкодзіла Другая сусветная вайна. Зробленая ў 1940 годзе праца не была дарэмнай: усе чарцяжы, разлікі захаваліся. Пасля вайны новая экспедыцыя ад “Цеплаэлектрапраекта” накіравалася ў Парыцкі раён і адшукала некранутым на калгасным двары рэпер №1. Па ім спецыялісты інстытута легка знайшлі астатнія [3].

Задание на праектаванне будучай Васілевіцкай ДРЭС у раёне чыгуначнай станцыі Шацілкі Парыцкага раёну было ўнесена ў планы VI пяцігодкі (1954-1958) і зацверджана ў Міністэрстве электрастанцый СССР 30 чэрвеня 1952 года. Летам таго ж года ў Шацілках работу з адноўленымі чарцяжамі працягнулі работнікі Львоўскага інстытута “Цеплаэлектрапраект”. Напрыканцы года яны распрацавалі два варыянты генеральнага плана будаўніцтва Васілевіцкай ДРЭС [4], якая стваралася для патрэб у электраэнергіі паўднёва-ўсходняй часткі Беларусі [3]. Сваю назву будучая электрастанцыя атрымала ад торфапрадпрыемства “Васілевічы-2”, якое знаходзілася на адлегласці 20 кіламетраў і звязвалася вузкакаляінавай чыіункай. “Васілевічы-2” павінна было забяспечваць ДРЭС палівам на 70%. Астатнія 30% торфу пастаўляла прадпрыемства “Буеў Мох”, што знаходзілася ў 180 кіламетрах ад Шацілак. Меркавалася, што залежаў торфу ў раёне Сасновага Бору хопіць на 25 год, аднак радовішча было выкарастана за 12 год. Попел, які заставаўся ад спаленага торфу, складваўся непадалёк. 3 цягам часу ўтварылася rapa, якая сёння носіць назву Попеладвал. Зараз на ёй размесцілася агародніцкае таварыства.

14 студзеня 1954 года Міністэрства электра­станцый і электрычнай прамысловасці СССР пры-няло рашэнне аб стварэнні будаўнічага ўпраўлення Васілевіцкай ДРЭС. Начальнікам яго быў прызначаны Е. Архангельскі галоўным інжынерам — С. Герштэйн. 19 студзеня 1954 года на чыіуначнай станцыі Шацілкі сышла першая группа рабочых-будаўнікоў У колькасці 17 чалавек на чале з Міхаілам Раманенкам [5]. 5 верасня 1954 года першым дырэктарам Васілевіцкай ДРЭС быў прызначаны Аляксандр Мікалаевіч Завадскі, які будзе займаць гэтую пасаду да 30 чэрвеня 1964 года [6].

Пуск электрастанцыі стаў значнай падзеяй дЛл Парыцкага раёну і краіны. Планаваўся ён на 1. верасня 1958 года, але адбыўся на месяц пазней — 30 верасня. Як пісалі тагачасныя газеты, чарговая савецкая перамога была прысвечана XXI з’езду Камуністычнай партыі СССР, 40-годдзю БССР і Камуністычнай партыі Беларусі [7]. Васілевіцкая ДРЭС на той час мела каласальнае значэнне для эканомікі рэспублікі. Праектная маїутнасць яе ў 9 разоў пераўзыходзіла маїутнасць БелДРЭС, пабудаванай у першую савецкую пяцігодку.

Праз тры гады, 31 верасня 1961 года было завершана будаўніцтва першай чаргі Васілевіцкай ДРЭС маїутнасцю 200 МВт. У 1968 годзе пачала працаваць другая чарга электрастанцыі — прадпрыемста дасягнула праектнай маїутнасці 306 МВт.

У 1978 годзе Васілевіцкая ДРЭС была пераназвана ў Светлагорскую цеплаэлектрацэнтралъ (ЦЭЦ). Асноўнымі функцыямі яе стала выпрацоўка пару і гарачай вады для забеспячэння горада Светлагорска і яго прадпрыемстваў.

У 1982 годзе абсталяванне Светлагорскай ЦЭЦ выпрацавала свой рэсурс, маїутнасць яе скарацілася напалову, да 150 МВт.

З 1985 года ЦЭЦ працуе на газе і мазуце замест цвёрдага паліва. А ў 1989 годзе было завершана будаўніцтва трэцяй чаргі, што павялічыла маїутнасць электрастанцыі, хоць у эксплатацыю быў уведзены толькі адзін воданагравальны кацёл. Па дадзеных на 2002 год, маїутнасць Светлагорскай ЦЭЦ складала 195 МВт [8].

Каб палепшыць экалагічную абстаноўку ў Светлагорску, у верасні 1997 года была пабудавана трэцяя труба ЦЭЦ вышынёй 180 метраў, якая ўзводзілася шэсць год [9]. Дзве першыя трубы мелі вышыню 120 метраў.

У 2006 годзе пасля рэканструкцыі труб Светлагорскай ЦЭЦ замест ранейшай даты “1958” (год пабудовы) намалявалі чамусьці дату “2005”, а на самай высокай трубе (год пабудовы 1997) з’явілася дата “2006” [10], што парушае прынятую ў савецкія часы традыцыю адлюстроўваць на вытворчых аб’ектах гады іх пабудовы.

у 2011 годзе ЦЭЦ мусіла развіць маїугнасць 155 МВт, але рэальныя патрэбы былі амаль ў тры разы меней.

Крыніцы:

1. Хоміч А.Н., Рабянок П.П. Светлагорск у рыштаваннях / Памяць: Светлагорск і Светлагорскі раён. Кн. 2. Мн. 2003. С. 541.
2. Сцепук У., Савасценка Я. Светлагорск. Мн. 1966. С. 10.
3. Поседько Н. Покорители огня II Регион-вести. 2003. № 22. С. 1-2.
4. Щербин А Василевичская ГРЭС-Светлогорская ТЭЦ II Светлагорскія навіны. 2008.17 студзеня. С. 5.
5. Садоўскі А. Другая маладосцъ цеплаэлектрацэнтралі II Светлагорскія навіны. 1995. 20 снежня. С. 2.
6. Хоміч А.Н. Светлагорская ЦЭЦ / Памяць: Светлагорск і Светлагорскі раён. Кн. 2. Мн. 2003. С. 562.
7. Барбук М. Сэрца Светлагорску II Агні комунізму. 1988. 25 кастрычніка. С. 2.
8. Федоренко И. Самая независимая от России II Ранак-плюс. 2002. №51. С. 1.
9. Поседько Н. У энергетиков, в отличие от химиков, мрубы стоят крепче // Ранак-плюс. 1997. №24. С. 3.
10. Сивак А. Символ без символики II Ранак-плюс. 2006. № 47. С. 4.

Аўтар: В. Раманцоў
Крыніца: Зведаная зямля. Светлагоршчына ў пытаннях і адказах. — Мінск : Галіяфы, 2011. — 252 с. Ст. 116-119.